Η ψηφιακή επανάσταση δεν μπορούσε παρά να επηρεάσει και την τέχνη της αφήγησης (storytelling). Όπως, άλλωστε, υποστηρίζουν οι εμπνευστές της, η ψηφιακή αφήγηση είναι η σύγχρονη ψηφιακή εκδοχή της πανάρχαιας τέχνης της αφήγησης ιστοριών. Από την προφορική παράδοση αφήγησης κληρονομεί την ιδιαίτερη έμφαση στην προσωπική φωνή, ενώ μοιράζεται με τα παραδοσιακά είδη αφηγήσεων τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου να μάθει αλλά και να εξελιχθεί μέσα από τις ιστορίες.
Κάποτε οι άνθρωποι κάθονταν γύρω από τη φωτιά και μοιράζονταν τις ιστορίες τους. Οι νέες τεχνολογίες έδωσαν στους σύγχρονους ανθρώπους νέα μέσα για να εκφραστούν και στα χρόνια που ακολούθησαν μια νέα παγκόσμια σκηνή για να μοιραστούν με όλους τις ιστορίες τους, το Web 2.0. Η ψηφιακή αφήγηση, λοιπόν, διευρύνει την προοπτική, την εμβέλεια και τη δύναμη της παραδοσιακής αφήγησης, αντλώντας τόσο από τις παραδοσιακές όσο και από τις πολυτροπικές επικοινωνιακές και πολιτισμικές πρακτικές.
Η ιδέα των ψηφιακών αφηγήσεων ξεκίνησε από μια ομάδα πρωτοποριακών Αμερικανών καλλιτεχνών, οι οποίοι, αμφισβητώντας ότι η τέχνη είναι για τους λίγους και εκλεκτούς, τους ταλαντούχους και τους επαγγελματίες, χρησιμοποίησαν τις αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες των 90’s ως πεδίο πειραματισμού με νέα μέσα προσωπικής έκφρασης, με απώτερο στόχο τον πολιτισμικό εκδημοκρατισμό και την κοινωνική αλλαγή. Στον εννοιολογικό και ιδεολογικό πυρήνα της ψηφιακής αφήγησης, άλλωστε, είναι η πεποίθηση ότι όλοι έχουν κάτι ενδιαφέρον να πουν. Η ψηφιακή αφήγηση, λοιπόν, υιοθετεί μια συμπεριληπτική προσέγγιση της συγγραφικής αυθεντίας, ενθαρρύνοντας ερασιτέχνες και απλούς ανθρώπους να πειραματιστούν, αναμιγνύοντας τις υπάρχουσες πολιτισμικές μορφές με την καθημερινή εμπειρία.
Σταθμοί στην ιστορία της ψηφιακής αφήγησης
- Τον δρόμο για την ψηφιακή αφήγηση φαίνεται πως άνοιξε, ως πρωτοπόρος, ο Dana Atchley, με την παράσταση Next Exit, στην οποία κάθεται δίπλα σε ένα μόνιτορ, το οποίο προβάλλει συνεχώς την εικόνα μιας κατασκηνωτικής φωτιάς (campfire), ενώ πίσω του έχει μια οθόνη όπου παρουσιάζονται φωτογραφίες, ήχοι και βιντεο – ιστορίες με τις οποίες διεπιδρά.
- Το 1992 το American Film Institute προσκάλεσε τον Atchley να πραγματοποιήσει, πέρα από την παράσταση, και ένα εργαστήριο διάρκειας τριών ημερών, προκειμένου οι συμμετέχοντες να έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν τις δικές τους μικρές βιντεο – ιστορίες.
- Συνειδητοποιώντας ότι άνθρωποι χωρίς προηγούμενη εμπειρία στα πολυμέσα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολύ δυνατές προσωπικές ιστορίες χρησιμοποιώντας τις νέες πολυμεσικές ψηφιακές τεχνολογίες, ο Atchley σε συνεργασία με τον θεατρικό παραγωγό Joe Lambert, ιδρύουν το San Fransisco Digital Media Center και συστηματοποιούν τα εργαστήρια ψηφιακών ιστοριών.
- Το 1998 μετακινούνται στο Berkeley, όπου δημιουργείται το Center for Digital Storytelling (CDS), ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με ανάλογη εργαστηριακή δράση.
- Μετά τον θάνατο του Atchley και μέχρι και σήμερα, το έργο της διάδοσης των εργαστηρίων ψηφιακής αφήγησης αναλαμβάνει ο Lambert. To 2015 το Center for Digital Storytelling (CDS) μετονομάζεται σε Storycenter (www.storycenter.org) και πλέον τα εργαστήρια ψηφιακής αφήγησης παρέχονται και εξ’ αποστάσεως.
- Στην Ευρώπη η ψηφιακή αφήγηση συστήνεται μέσω του Βρετανού Daniel Meadows, o οποίος παρακολουθώντας το έργο Next Exit του Atchley στην ομώνυμη σχετική ιστοσελίδα που είχε δημιουργηθεί, έρχεται σε επαφή με τον τελευταίο και παρακολουθεί ένα εργαστήριο ψηφιακών ιστοριών στο Berkley.
- Το αποτέλεσμα αυτής της επίσκεψης ήταν ένα πρόγραμμα ψηφιακών ιστοριών στο BBC Wales (2001 – 2009), ένα από τα μακροβιότερα ως τώρα προγράμματα ψηφιακών ιστοριών.
Για μια αναλυτική ιστορική αναδρομή βλ. Μεταξιώτης, Γ. (2018). Οι ψηφιακές Ιστορίες στην Εκπαίδευση. Η δημιουργική προσέγγιση στην Αγωγή Επικοινωνίας. (Διδακτορική Διατριβή). ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, 16-29.
