Σκοπιμότητα

Η ψηφιακή αφήγηση συνδυάζει τα πολυμέσα και τα σύγχρονα εργαλεία τηλεπικοινωνίας με την παραδοσιακή προφορική αφήγηση. Η πιο κοινή μορφή ψηφιακών ιστοριών περιλαμβάνει αφήγηση με εγγραφή φωνής (voice – over) επενδυμένη με εικόνες, video, μουσική, ηχητικά εφέ και τίτλους, χωρίς να λείπουν και ψηφιακές ιστορίες με βιντεοσκοπημένη δραματοποίηση, animation και άλλες σύγχρονες τεχνικές (π.χ. chroma – key editing). Για τη δημιουργία μιας ψηφιακής ιστορίας χρησιμοποιείται συνήθως τεχνολογία ευρείας κυκλοφορίας, η οποία είναι προσιτή σε όλους, ενώ έχει κατά κύριο λόγο τη μορφή (δίλεπτων έως τετράλεπτων) οιονεί ταινιών μικρού μήκους τις οποίες το κοινό παρακολουθεί μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή άλλων ψηφιακών μέσων.

Τα μαθησιακά οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση της ψηφιακής αφήγησης στο πλαίσιο της εκπαίδευσης φαίνεται να είναι πολλαπλά. Καταρχάς, πρόκειται για μια δυναμική και αμφίδρομη διαδικασία, η οποία κινητοποιεί το ενδιαφέρον των μαθητών, ενσωματώνει κατάλληλα τις νέες τεχνολογίες και τα νέα μέσα στο curriculum, ευνοεί τη διαθεματικότητα, ενισχύει τη συνεργασία, καλλιεργεί την οργανωτικότητα, προάγει την πρωτοτυπία και τη δημιουργικότητα, βελτιστοποιεί την επικοινωνία και συνδέει το σχολείο με την κοινωνία εξασκώντας τους μαθητές στις απαιτούμενες σύγχρονες δεξιότητες. Παράλληλα, η χρήση της ψηφιακής αφήγησης απελευθερώνει δεξιότητες και ταλέντα των μαθητών τα οποία, υπό άλλες συνθήκες, θα παρέμεναν σε λανθάνουσα κατάσταση. Aρκετοί μελετητές εντοπίζουν στην ενασχόληση με την ψηφιακή αφήγηση όλους τους τύπους μάθησης και ειδικότερα τον γλωσσικό (συγγραφή του σεναρίου), τον λογικό – μαθηματικό (διαχείριση χρόνου, συγχρονισμός εικόνων – αφήγησης), τον μουσικό – ρυθμικό (σύνθεση – επιλογή μουσικής), τον οπτικό (επιλογή εικόνων και βίντεο), τον κιναισθητικό (παρουσίαση ιστορίας – δραματοποίηση), τον διαπροσωπικό (παρουσίαση) και τον ενδοπροσωπικό (αναστοχασμός) και επισημαίνουν ότι η ψηφιακή αφήγηση ενεργοποιεί και τις δύο πλευρές του εγκεφάλου, καθώς απαιτεί τον συνδυασμό λογικής και φαντασίας.

Μια βασική παράμετρος της ψηφιακής αφήγησης, όπως άλλωστε μαρτυρά και ο όρος, η οποία έχει υπογραμμιστεί από τους περισσότερους μελετητές, είναι η αφήγηση (storytelling), η παιδαγωγική αξία της οποίας έχει τονιστεί πολλαπλά στο παρελθόν.

Η αφήγηση ιστοριών συνιστά μια τέχνη επικοινωνίας, η ύπαρξη της οποίας χάνεται στις απαρχές του πολιτισμού και αποτελεί έναν τρόπο μετάδοσης της γνώσης, της συλλογικής «σοφίας» στις επόμενες γενιές. Η ιστορία είναι ένας βασικός τρόπος οργάνωσης των εμπειριών μας. Μέσα από τις ιστορίες τα παιδιά μαθαίνουν για τις ζωές άλλων ανθρώπων και κατανοούν και τη δική τους πορεία στη ζωή. Η αφήγηση ιστοριών μπορεί να συμπεριλάβει και τις τέσσερις μορφές επικοινωνίας -την ομιλία, την ακρόαση, την ανάγνωση και τη γραφή- προσφέροντας σπουδαίες ευκαιρίες για τον εμπλουτισμό των επικοινωνιακών ικανοτήτων των μαθητών.

Επίσης, φαίνεται ότι η σύνδεση της ψηφιακής αφήγησης με τη λογοτεχνική ανάγνωση κινητοποιεί τη φιλαναγνωσία των μαθητών, τους βοηθά να εμβαθύνουν περισσότερο στα λογοτεχνικά κείμενα, καθιστά την επαφή με τη λογοτεχνία πιο ελκυστική και δημιουργεί ισχυρά κίνητρα ανάγνωσης. Επιπλέον, η ψηφιακή αφήγηση λειτουργεί ως δούρειος ίππος για την ενασχόληση των μαθητών με τη γραφή, καθώς οι μαθητές είναι συνήθως διατεθειμένοι να γράψουν και να ξαναγράψουν ένα κείμενο, βελτιώνοντάς το, προκειμένου να αποτελέσει τη βάση μιας καλής ψηφιακής ιστορίας που θα δημοσιοποιηθεί σε συγκεκριμένο κοινό. Μέσα από την παράλληλη αξιοποίηση των τεχνικών δημιουργικής γραφής οι μαθητές έχουν την ευκαιρία τόσο να παραγάγουν αυθόρμητο προσωπικό λόγο για αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας, να αναστοχαστούν και να εκφράσουν την υποκειμενικότητά τους, όσο και να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργική γραφή ως εναλλακτική πύλη εισόδου στα λογοτεχνικά κείμενα. Τέλος, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να πειραματιστούν με μια ευρεία γκάμα κειμένων. Σχεδόν όλα τα είδη κειμένων που παράγονται στο πλαίσιο της δημιουργικής γραφής (κριτική, βιβλιοπαρουσίαση, κείμενο γνώμης, διήγημα, μικρή ιστορία, παραμύθι, διασκευή λογοτεχνικού κειμένου κ.λ.π.) μπορούν να αποτελέσουν τη βάση μιας ψηφιακής αφήγησης, εμπλέκοντας πέρα από τους παραδοσιακούς γραμματισμούς και τους σύγχρονους πολυγραμματισμούς.

Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λοιπόν, η διάδοση και η συστηματική αξιοποίηση της ψηφιακής αφήγησης στη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων στην υποχρεωτική εκπαίδευση, μέσα από τη δημιουργία δύο φυσικών κόμβων, δηλαδή δύο χώρων κατάλληλα εξοπλισμένων, οι οποίοι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως εργαστήρια ψηφιακής αφήγησης και να αξιοποιηθούν πολλαπλά, τόσο για τις επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών αλλά και για να διευκολύνουν την εφαρμογή της ψηφιακής αφήγησης σε σχολεία, όπου ίσως δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή. Από την άλλη κρίνεται σκόπιμη για την εμβέλεια διάχυσης του έργου αλλά και για τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του και η δημιουργία ενός ψηφιακού κόμβου, η δημιουργία, δηλαδή, μιας πλατφόρμας για την αξιοποίηση της ψηφιακής αφήγησης στην εκπαίδευση. Ο συγκεκριμένος διαδικτυακός τόπος θα περιλαμβάνει οδηγίες για τη δημιουργία ψηφιακών αφηγήσεων, σχετικά άρθρα, προτάσεις για διδακτική αξιοποίηση, διδακτικά σενάρια και δείγματα ψηφιακών ιστοριών, ενώ θα λειτουργήσει και ως πλατφόρμα ασύγχρονης επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας έργου και των εκπαιδευτικών που θα συμμετάσχουν αλλά και ως αποθετήριο των ψηφιακών ιστοριών που θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο του έργου. Θα δοκιμαστεί στην πράξη, θα τροποποιηθεί και θα εμπλουτιστεί κατά την πορεία υλοποίησης του έργου και θα συνιστά ένα από τα τελικά παραδοτέα. Θα απευθύνεται στο σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, τόσο σε ενήλικες, όσο και σε παιδιά, που ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν την ψηφιακή αφήγηση.